Ülkemizi çepe çevre kuşatmış olan H1N1 virüsü, dünyaca bilinen adıyla Domuz Gribi başımızı hayli ağrıtacağa benziyor. Dünya Sağlık Örgütünün Pandemi diye adlandırdığı ele avuca sığmayan bu virüs, ülkeden ülkeye, hatta kıtalar arası süratle yayılmakta ve insanlara kolaylıkla bulaşmaktadır. Son günlerde sınırımızdan da içeri sızan bu virüsü 12’ den vurmak zorundayız. Aksi takdirde telafisi mümkün olmayan üzüntüler yaşamak durumunda kalabiliriz Bu virüsü nasıl 12’den vurabiliriz? İşte bunun 12 madde altında topladığım reçetesi.
1-Domuz gribinin etmeni ne tür bir virüstür?
Dünya Sağlık Örgütü bu gribin etmenini A tipi H1N1 virüsü olarak adlandırmaktadır. Dünya Hayvan Sağlık örgütü ise menşei itibariyle Kuzey Amerika virüsü olarak ifade etmektedir. Dünyaca bilinen adı ise Domuz Gribidir.
Kuş+İnsan+Domuz gribi karışımı bir virüstür.
2-Bu virüs nasıl bulaşmaktadır?
Bu virüs daha ziyade insan’dan insana solunum yolu ile hapşırık, öksürük, aksırık, öpüşme ve tokalaşma yolu ile bulaşmaktadır. Ayrıca virüslü yüzeylere temas’ta bu hastalığın yayılmasında önemlidir.( Kanada’daki domuz çiftliğinde görevli bakıcı Meksika’dan tatilden dönüşünde domuzlara bu gribi bulaştırdığını da unutmamalıyız..)
3-Hastalığın belirtileri nelerdir?
H1N1 virüsü’nün insanlardaki en önemli semptomları ateş, baş ağrısı, burun akıntısı, kuru öksürük, gözlerde kızarıklık, kaslarda ağrı, boğazda yanma ve ağrı, aşırı kusma ve daire (ishal) yani anlayacağınız semptomlar mevsimsel gribe çok benziyor. Ancak etkileri daha kuvvetli, bulaşma gücü yüksek, inkibasyon süresi (kuluçka süresi) 2-7 gündür. İlginç olan bir husus, mevsimsel gripler genellikle hasta yaşlı ve çocukları etkilerken, domuz gribi 25-45 yaştaki sağlıklı kişileri etkilemektedir.
4-Tanı (teşhis) nasıl konulur?
H1N1 virüsü ile ilgili bulguların görüldüğü hastalardan hastalığın kuluçka döneminin sonlarına doğru (5. gün civarı) alınan solunum salgısından (boğaz, burun akıntısı veya soluk borusu (trahea aspiratı) virüsün tespit edilmesi ile konulur. Virüs kültürü PCR ve antikor titrasyonu teşhis açısından çok önemlidir. Kesin teşhis dünya tarafından kabul görmüş ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen referans laboratuarlar tarafından konulmaktadır.
5-Korunma yöntemleri nelerdir?
Büyük oranda bilinen grip hastalığının sağıtımında uygulanan yöntemler geçerlidir. Gripli kişilerin olabileceği düşünülen ortamlardan uzak durmak, havalandırması olmayan mekanlara girmemek. Yiyecek ve giyecek malzemeleri ortak kullanmamak. Azami oranda hijyene önem vermek (günde en az 5 kez elleri yıkamak). Gerektiğinde maske (N95) takmak. Gerekmedikçe yurt dışına, özellikle virüsün yaygın olduğu ülkelere gitmemek, akla ilk gelen korunma yöntemleri olarak sıralanabilir.
6-Termal kameralar ne kadar güvenli?
Teknik bir konu olmasına rağmen, mantık yürütecek olursak, 30-40 cm’ den 38.5°C üzerindeki hastaların vücut ısısını algılayabilmektedir. Ancak hastalığın inkibasyon süresi 2-7 gün olduğu için hastalığın başlangıcında hastayı kaçırabilir. Ayrıca hastalığın semptomlarından biri olan vücuttaki kırıklığı bertaraf edebilmek amacı ile alınan bir antipirik (ateş düşürücü) ilaç, termal kamerayı yanıltabilmektedir.
7-Ülkemizde yayılma riski ?
Etrafımızdaki 40’ı aşkın ülkede görülmüş olması, bizleri daha da dikkatli olmaya davet etmektedir. Bu bağlamda tüm sağlık kuruluşları, tüm imkanları ile seferber edilmiş durumdadır. Bizler de kendimizden bazı fedakarlıklar yaparak (arz ettiğim korunma hususları v.s) bu riski aşağıya çekebiliriz.
8-Erken teşhis yarar sağlar mı?
Her hastalıkta olduğu gibi domuz gribinde de erken teşhis hastalığın kısa sürede sağıtımı (tedavisi) açısından önemlidir. Hastalığın tanısından itibaren vakit geçirmeden, ilaç tedavisi ve vücudun direncini takviye eden ilaçlar büyük yararlar sağlamaktadır.
9-Hastalığın tedavisi ?
Tedavisi çok zordur. İnsanlara yönelik henüz geliştirilmiş bir aşısı da mevcut değildir (domuzlar için var). İnsanlar için bir bağışıklık söz konusu değil. Hastalık belirtileri gösteren kişiler derhal gözlem altına alınmalı ve zaman geçirmeden tedaviye başlanılmalıdır. Grip atlatılıncaya kadar destek tedavisi sürdürülmelidir. Domuz gribinin beraberinde oluşabilecek komplikasyonlar (ensafilit, pnömoni v.s ) gibi hastalıkların sağıtımları da birlikte yürütülmektedir.
10-Dünyada ki ilaç uygulamaları ne aşamada ?
H1N1 virüsüne karşı etkisi kanıtlanmış Tamiflu preperatı büyük oranda kullanılmaktadır. Ayrıca hastalığın tedavisinde, bulaşmayı önlemede Oseltamivir ve Zanamivir etken maddeli ilaçlar farmakologlar tarafından önerilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yeterli ilaç stoğunun bulunduğunu ve endişeye mahal olmadığını bildirmektedir. Aşı çalışmalarında son aşamaya gelindiğini bilim adamları ifade etmektedirler.
11-Mevsimsel grip aşısının etkisi?
Bilim adamları mevsimsel grip aşılarının terkibinde H1N1 suşu bulunsa dahi, domuz grıbindeki H1N1 suşunun genetik ve antijenik yapılarında ki farklılık nedeni ile bu virüse karşı bir koruma sağlayamadığını öne sürmektedirler.
12-Yüreğimize su serpecek gelişmeler?
Dünyada yaklaşık son 35 yıl içinde daha önce bilinmeyen 30’u aşkın mikroorganizma keşfedilmiştir. Bunlar büyük salgınlara ve ekonomik kayıplara yol açmıştır. Bu hastalıklardan bazılarını kronolojik olarak hatırlamamız gerekirse;
1918 İspanyol Gribinde 30 milyon’u aşkın insan
1968 Hong Kong Gribinde yaklaşık 1 milyon insan
2002 Akut Solunum Yetmezliği Sendromu (Sars) yaklaşık 750 civarında insan
2003 Çin Kuş Gribi (H5N1) virüsü 300 civarında insan
Ayrıca son yıllarda Deli Dana (BSE), Ebola virüsü, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi(KKKA-Kene), Hanta virüsü (HPS-Fare) gibi hastalıklar 100’lerce insanın ölümüne yol açmıştır. Bu hastalıkların yaklaşık % 75’i zoonoz (hayvanlardan insanlara geçen) niteliktedir.
Ancak dikkat edecek olursak, hastalıkların mortalitesi (ölüm oranı) azalmaktadır. Teknolojinin gelişmesi ve insanların bilinçlenmesi, bu tür hastalıkların ateşini büyük ölçüde düşürebilmekte ve hastalığı tabiri caiz ise tam 12’den vurmamıza yardımcı olmaktadır.
